De consument moet nog vaak meer betalen voor plantaardige opties
Uit onderzoek van ProVeg België blijkt dat veel koffieketens in ons land anno 2024 nog steeds een straftaks voor plantaardige melk aanrekenen. Dat betekent dat consumenten een toeslag moeten betalen als ze plantaardige melk in plaats van koemelk in hun koffie willen. Slechts de helft van de onderzochte ketens rekent geen toeslag aan. Dat is een gemiste kans, want consumenten die een duurzame keuze willen maken, worden zo in de portemonnee geraakt. Nochtans kunnen we door de consumptie van plantaardige melk te stimuleren, onze CO2-uitstoot ferm inperken.
Twintig ketens met minstens drie vestigingen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië werden onderzocht tijdens een periode van vier weken, waarbij 43 steekproeven plaatsvonden. De resultaten tonen aan dat er nog steeds veel variatie heerst in de prijsstelling en aanwezigheid van plantaardige melk.
In 40% van de onderzochte ketens kost een koffie met koemelk even veel als een koffie met plantaardige melk. 20% van de onderzochte ketens rekent dan weer systematisch een toeslag aan voor plantaardige melkalternatieven. Nog eens 20% van de ketens maakt gebruik van een franchisecontract, waarbij het aanbod en de prijsstelling per vestiging verschilt. En bij 10% van de ketens staan er helemaal geen plantaardige opties op het menu. Tenslotte is er wel 10% van de ketens waar er helemaal geen koemelk op het menu staat en er dus uitsluitend plantaardige melk kan gekozen worden voor in de koffie.
Een schommelende toeslag en verschillende soorten plantaardige melk
Ook wat de toeslag zelf betreft, blijft er nog steeds veel variatie bestaan tussen ketens. De extra aangerekende kost kan, afhankelijk van de keten, tot wel 60 cent verschillen. De laagste straftaks ligt op 40 cent, maar bij sommige ketens loopt het extra aangerekend bedrag op tot €1. Opvallend is wel dat de ketens die een toeslag aanrekenen over het algemeen ook een groter aanbod aan plantaardige melk hebben. Vaak kan er gekozen worden uit wel 4 verschillende plantaardige melk. De populairste opties zijn amandelmelk, havermelk, sojamelk en kokosmelk. Daarnaast biedt Joe & The Juice als enige keten ook erwtenmelk aan.
Verschillen tussen de vestigingen bij Panos en Délifrance
Bij de franchiseketens Panos en Délifrance gebeurde er nog verder onderzoek door middel van steekproeven. Zo werden de verschillen tussen de vestigingen in kaart gebracht. Bij Panos werden vijf steekproeven gedaan, en dat leverde gemengde resultaten op: drie van de bezochte vestigingen vragen geen toeslag, één zaak vraagt 50 cent toeslag en een andere zaak had geen plantaardige optie ter beschikking. Bij Délifrance werden drie steekproeven uitgevoerd. Twee van de bezochte zaken bleken geen plantaardige optie te bieden, en één zaak vraagt 50 cent toeslag.
Waarom is de straftaks een probleem?
Onder Belgische consumenten is het draagvlak voor plantaardige alternatieven nochtans vrij groot, zo blijkt uit een onderzoek in samenwerking met iVOX begin dit jaar. Daaruit blijkt dat 47% van de Belgen nu al minstens maandelijks plantaardige zuivel consumeert. 28% daarvan doet dat zelfs wekelijks. Maar uit dit onderzoek blijkt ook dat de prijs een van de grootste barrières is om niet vaker te kiezen voor plantaardige opties.
De straftaks is dus niet alleen een vervelende bijkomende kost voor consumenten die plantaardig eten, of die wegens allergieën of intoleranties plantaardige melk verkiezen. Het is ook slecht nieuws voor onze planeet, want koemelk heeft over het algemeen een grotere ecologische voetafdruk dan plantaardige melk. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat de CO2-uitstoot voor een liter koemelk bijna drie keer zo hoog ligt als voor een liter sojamelk. Ketens die geen straftaks aanrekenen, maken het dus gemakkelijker voor hun klanten om een milieuvriendelijke melkvervanger te kiezen.
De grootste voorlopers: Oats Day Long en Izy Coffee
De ketens die in België alvast het goede voorbeeld geven, zijn Joe & the Juice, Le Pain Quotidien, Starbucks, Foodmaker, Madmum, Caffenation, Pret a Manger, Melbourne Coffee, en EXKi in Brussel en Vlaanderen. Die ketens rekenen allemaal geen toeslag aan voor plantaardige melk. Daarnaast zijn er ook twee innovatieve ketens die nog een stapje verder gaan: Oats Day Long en Izy Coffee. Bij Oats Day Long is niet koemelk, maar plantaardige melk de standaardoptie. Bij Izy Coffee geldt hetzelfde systeem, maar daarnaast zijn in deze keten ook alle snacks en gebakjes volledig plantaardig. Zo is het hele menu bij Izy Coffee dus vanuit een plantaardig standpunt opgesteld.
In dit onderzoek werden enkel ketens opgenomen die koffie serveren en drie of meer vestigingen in België hebben. Zo werden de volgende ketens opgenomen in dit onderzoek:
| Starbucks Java Coffee House Izy Coffee Panos Délifrance Joe & The Juice Le Pain Quotidien Sweet Coffee Paul Wasbar | Oats Day Long EXKi Caffenation Madmum Pret A Manger Foodmaker Lloyd Coffee Eatery Melbourne Coffee Léopold Café Presse Häagen Dazs |
Dit gaat over eigen onderzoek van ProVeg België. Uitgevoerd in mei 2024 bij twintig ketens met minstens drie vestigingen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Particuliere zaken zijn niet mee opgenomen in het onderzoek. Mochten er tussen de periode van het onderzoek en de publicatie van dit artikel zaken gewijzigd zijn bij de desbetreffende koffieketens, kun je dit altijd melden aan [email protected].
