De basisbehoeften van kippen

Kippen zijn sociale dieren. De in het wild levende rode kamhoen (ook wel bankivahoen genoemd) is het meest verwant aan de gedomesticeerde kip. Dit kippenras leeft in groepen van maximaal twintig hennen en één haan.^[1]Brade, W. et al. (eds) (2008): Legehuhnzucht und Eiererzeugung: Empfehlungen für die Praxis. Landbauforschung Sonderheft 322. Braunschweig: Johann Heinrich von Thünen-Institut. Available at: … Continue reading Dankzij een duidelijke hiërarchie of pikorde leven de dieren vreedzaam samen.^[2]Gautier, Z.(2002): Gallus gallus. Animal Diversity Web. Available at: http://animaldiversity.org/accounts/Gallus_gallus/ [26.01.2018]

Kippen besteden een groot deel van hun tijd aan het zoeken naar voedsel. Ze scharrelen wat rond en krabben en pikken in de aarde.^[3]Hoy, S., (ed) (2009): Nutztierethologie: 35 Tabellen. UTB Agrarwissenschaften, Veterinärmedizin 3312. Stuttgart: Ulmer. pp. 210 Om schoon en gezond te blijven, nemen kippen regelmatig stof- en zandbaden en verzorgen zij hun verendek goed. Kippen verblijven meestal op de grond, maar voor de rust of bij gevaar vliegen ze nog wel eens omhoog; de boom in of naar een verhoogde zitstok.

Kippen zijn intelligente en empathische individuen

Kippen zijn slimme en gevoelige individuen met elk een eigen persoonlijkheid. De wijze waarop kippen communiceren is complex. Tot op heden zijn er al minstens 24 verschillende soorten vocalisaties waargenomen.^[4]Collias, N. E. (1987): The Vocal Repertoire of the Red Junglefowl: A Spectrographic Classification and the Code of Communication. The Condor, no. 89 (n.d.): pp. 510–524. Onderzoek toont aan dat het cognitieve vermogen van kippen vergelijkbaar is met het cognitieve vermogen van zoogdieren zoals katten, honden en zelfs primaten (halfapen en apen).^[5]Smith, C. L. & S. L. Zielinski (2015): Schlaue Hühner. Available at: http://www.spektrum.de/news/schlaue-huehner/1342910 [03.03.2018] Zo begrijpt een kip dat objecten die op dat moment niet meer zichtbaar zijn, toch bestaan. Deze vaardigheid overschrijdt het cognitieve vermogen van een kind. Daarnaast zijn pasgeboren kuikentjes zich bewust van hoeveelheden en kunnen zij links van rechts onderscheiden.^[6]Rugani, R., L. Fontanari, E. Simoni et al. (2009):. Arithmetic in Newborn Chicks. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 276, no. 1666 (July 7, 2009): pp. 2451–2460.

Ook is bewezen dat kippen emoties ervaren. Als het om hun kuikentjes gaat, blijken moederkippen erg empathisch. Wanneer moeder observeert dat haar kuikentjes stress ervaren, vertoont zij zelf ook tekenen van stress.^[7]Nature (2011): Animal behaviour: Chickens feel for each other. 471, no. 7338 (March 17, 2011): 268–268. doi:10.1038/471268c. ^[8]Edgar, J.L., E.S. Paul & C.J. Nicol (2013): Protective Mother Hens: Cognitive Influences on the Avian Maternal Response. Animal Behaviour 86, no. 2, pp. 223–229. ^[9]Edgar, J. L., J. C. Lowe, E. S. Paul, et al. (2011): Avian maternal response to chick distress. Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. 278, p.3129–3134 Bovendien sluiten kippen hechte vriendschappen en hebben ze binnen een gezelschap een duidelijke voorkeur voor bepaalde soortgenoten.^[10]Hauser, J. & B. Huber-Eicher (2004): Do Domestic Hens Discriminate between Familiar and Unfamiliar Conspecifics in the Absence of Visual Cues? Applied Animal Behaviour Science 85, no. 1–2 … Continue reading

De moderne kippenrassen in de eierindustrie

De pluimvee-industrie maakt een duidelijk onderscheid tussen leghennen en vleeskuikens. Kippenrassen die worden gebruikt in de eierindustrie zijn gefokt op het leggen van zoveel mogelijk eieren. Om de legsnelheid te verhogen, worden de kippen onder kunstmatige verlichting gehouden. Dit resulteert in zogenoemde high-perfomance kippen die gemiddeld 300 eieren per jaar leggen. Vergelijk dit eens met kippenrassen die niet genetisch gemodificeerd zijn; deze leggen minder dan 40 eieren per jaar, net als hun in het wild levende verwant, de rode kamhoen.^[11]Hoy, S., (ed) (2009): Nutztierethologie: 35 Tabellen. UTB Agrarwissenschaften, Veterinärmedizin 3312. Stuttgart: Ulmer. p. 204 Door deze onnatuurlijke legsnelheid zijn doorgefokte legkippen snel uitgeput. Ongelukken, ziektes, botbreuken en ontstekingen aan de eileiders zijn dan ook zeer gebruikelijk. Evenals een vroegtijdige dood.

De leefomstandigheden van legkippen

Wereldwijd worden meer dan 7 miljard legkippen gehouden die gezamenlijk ruim 1,3 biljoen eieren per jaar leggen. Alleen al in Europa worden 500 miljoen kippen gehouden.^[12]Food and Agriculture Organization of the United Nations (2017): FAOSTAT Statistics Database. Available at: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL [03.03.2018] Alhoewel de omstandigheden in de eierindustrie per land verschillen, worden de meeste kippen gehouden in kooien, schuren, met vrije uitloop of volgens biologische standaarden.

Legbatterijen

Het merendeel van alle legkippen leeft in legbatterijen. Deze kooien bieden een vogel slechts 550 vierkante centimeter ruimte, wat minder is dan één A4’tje.^[13]COUNCIL DIRECTIVE 1999/74/EC of 19 July 1999 laying down minimum standards for the protection of laying hens In Europa zijn legbatterijen verboden, daarom worden kippen vaak gehouden in verrijkte kooien met voor elke vogel 750 vierkante centimeter ruimte. In één verrijkte kooi worden tussen de 60 en 80 kippen gehouden. Voor zowel legbatterijen als verrijkte kooien geldt dat de omstandigheden ertoe leiden dat kippen niet meer aan hun lichamelijke en instinctieve behoeften kunnen voldoen. Activiteiten als lopen, het strekken van de vleugels, het nemen van een zandbad of het zoeken naar voedsel kunnen niet of nauwelijks worden uitgevoerd. Ongeveer 56 procent van de Europese legkippen wordt gehouden in verrijkte kooien.^[14]European Commission (2016): EU Market Situation for Eggs. Committee for the Common Organisation of the Agricultural Markets. 23. June 2016. Available at: http://www.eepa.info/Statistics.aspx … Continue reading

Stalsystemen

In stalsystemen leven kippen zo dicht op elkaar dat negen kippen samen 1 vierkante meter moeten delen.^[15]COUNCIL DIRECTIVE 1999/74/EC of 19 July 1999 laying down minimum standards for the protection of laying hens De hoeveelheid legkippen die in stalsystemen wordt gehouden is enorm. Zo kunnen in Duitsland 6000 kippen in één schuur worden gehuisvest.^[16]Tierschutz-Nutztierhaltungsverordnung in der Fassung der Bekanntmachung vom 22. August 2006 (BGBl. I S. 2043), die zuletzt durch Artikel 1 der Verordnung vom 14. April 2016 (BGBl. I S. 758) geändert … Continue reading In groepen van deze grootte zijn kippen niet in staat om de stabiele sociale structuren te creëren die ze nodig hebben om ​​vreedzaam naast elkaar te kunnen leven. Deze samenstelling leidt tot enorme stress en onderlinge conflicten, waarbij de krappe leefomstandigheden maken dat de zwakkere kippen nauwelijks kunnen ontsnappen aan hun dominantere en agressievere soortgenoten.^[17]Hoy, S., (ed) (2009): Nutztierethologie: 35 Tabellen. UTB Agrarwissenschaften, Veterinärmedizin 3312. Stuttgart: Ulmer. pp. 207 – 209 Volgens de EU-voorschriften hoeft slechts één derde van de huisvesting voorzien te zijn van bodembedekking. De overige ruimte is meestal bedekt met gaas, wat pijn doet aan de poten van kippen. Circa 26 procent van de Europese legkippen wordt gehouden in stalsystemen.^[18]European Commission (2016): EU Market Situation for Eggs. Committee for the Common Organisation of the Agricultural Markets. 23. June 2016. Available at: http://www.eepa.info/Statistics.aspx … Continue reading

Vrije uitloopsystemen

Anders dan men zou vermoeden, worden vrije uitloopkippen vaak gehouden onder omstandigheden die sterk lijken op de omstandigheden in stalsystemen. Volgens de voorschriften moeten kippen in vrije uitloopsystemen toegang hebben tot de buitenlucht. De buitendeuren zijn echter niet altijd geopend en een hoge bezettingsgraad zorgt ervoor dat de kippen die zich achter in de schuur bevinden de open deur niet kunnen bereiken. Tevens is het zo dat kippen uit angst voor roofdieren de neiging kunnen hebben om buitengebieden te vermijden wanneer er geen beschutting of begroeiing aanwezig is.^[19]Commission Regulation (EC) No 557/2007 of 23 May 2007 laying down detailed rules for implementing Council Regulation (EC) No 1028/2006 on marketing standards for eggs Ongeveer 14 procent van de Europese legkippen leeft in vrije uitloopsystemen.^[20]European Commission (2016): EU Market Situation for Eggs. Committee for the Common Organisation of the Agricultural Markets. 23. June 2016. Available at: http://www.eepa.info/Statistics.aspx … Continue reading

Biologische boerderijen

De omstandigheden op biologische boerderijen zijn over het algemeen vergelijkbaar met de omstandigheden in vrije uitloopsystemen. Op een biologische boerderij mogen per vierkante meter maximaal zes kippen worden gehouden. Groepen mogen uit 3000 vogels bestaan. Dit terwijl kippen in hun natuurlijke leefomgeving groepen van maximaal twintig hennen vormen. Vanwege dit contrast komen conflicten, stress en verwondingen veel voor. De biologische boerderij is het enige pluimveesysteem waarin de snavels van kippen niet routinematig worden gekapt. Slechts 4 procent van de Europese legkippen wordt op biologische wijze gehouden.^[21]European Commission (2016): EU Market Situation for Eggs. Committee for the Common Organisation of the Agricultural Markets. 23. June 2016. Available at: http://www.eepa.info/Statistics.aspx … Continue reading

Het snavelkappen

In de meeste pluimveehouderijen wordt de snavel van kuikentjes op jonge leeftijd gekapt om pikken en kannibalisme te voorkomen (gedrag dat wordt veroorzaakt door de hoge bezettingsgraad).^[22]Bilcík, B. & L. J. Keeling (2000): Relationship between Feather Pecking and Ground Pecking in Laying Hens and the Effect of Group Size. Applied Animal Behaviour Science 68, no. 1 (May 5, 2000): … Continue reading Door snavels te kappen worden kuikentjes aangepast aan hun onnatuurlijke en stressvolle leefomgeving. Aan het creëren van een omgeving die aan de basisbehoeften van kippen voldoet, wordt niet gedacht.

Snavels worden meestal gekapt door middel van een heet mes. Ook worden kuikentjes wel eens met hun snavel tegen een hete plaat gedrukt, waardoor de punt wegbrandt. In beide gevallen wordt geen gebruik gemaakt van verdoving. Tijdens deze procedures ervaren de dieren hevige pijn. De kans bestaat dat de kippen snavelpijn of -gevoeligheid ontwikkelen die de rest van hun leven aanhoudt. Sinds 1 september 2018 mogen in Nederland geen snavels meer worden gekapt.^[23]Breward, J., & M. J. Gentle (1985): Neuroma Formation and Abnormal Afferent Nerve Discharges after Partial Beak Amputation (Beak Trimming) in Poultry. Experientia 41, no. 9 (September 15, 1985): … Continue reading

Haantjes

Omdat haantjes geen eieren kunnen leggen en omdat hun ras hen ongeschikt maakt voor de vleesindustrie, worden mannelijke kuikentjes waardeloos geacht voor de eierindustrie. Op hun eerste levensdag worden zij dan ook gescheiden van hun zusjes en gedood. Dit gebeurt vaak door middel van verstikking of levend versnipperen.

De levensduur van legkippen

De eierindustrie maximaliseert de winst door enkel de meest productieve legkippen te behouden. Naarmate de hennen ouder worden, neemt hun productiviteit af. Dit maakt dat legkippen in landbouwsystemen al na één jaar worden geslacht en vervangen door jongere, productievere hennen. Elk jaar worden miljarden kippen geslacht.

Volgens de statistieken van de pluimvee-industrie bereiken veel kippen niet eens de leeftijd van een jaar. Ongeveer 10 procent van de dieren sterft tijdens hun eerste levensjaar door de onnatuurlijke omstandigheden. Deze sterfte wordt in de branche uitval genoemd en gezien als verlies van productiviteit.

De gezondheidsrisico’s van eierconsumptie

Wereldwijd verorbert men jaarlijks ongeveer 200 eieren per persoon.^[24]International Egg Commission (2015): Egg Industry Review 2015. Available at: http://www.internationalegg.com/wp-content/uploads/2015/08/AnnualReview_2015.pdf [03.03.2018] Het consumeren van eieren wordt niet alleen gelinkt aan dierethiek, het wordt ook geassocieerd met gezondheidsrisico’s. Eieren hebben een hoog cholesterolgehalte en kunnen aderverkalking (atherosclerose) bevorderen, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Door de slechte omstandigheden waarin kippen leven, zijn eieren tevens de perfecte drager voor het salmonellabacterie. Een andere reden waarom steeds meer consumenten hun eierconsumptie verminderen of staken, zijn voedselschandalen. Denk bijvoorbeeld aan eieren die verontreinigd zijn met dioxine of fipronil.

Ei-vervangers groeien in populariteit

Of het nu gaat om baksels en toetjes of om sausjes zoals mayonaise en hollandaise saus, eieren zijn een belangrijk ingrediënt in vele keukens. Het eten van eieren is echter van negatieve invloed op het dierenwelzijn, het milieu en onze gezondheid. Tegenwoordig zijn er tal van gezonde en plantaardige alternatieven voor ei. Waar appelmoes en bananen baksels de gewenste structuur geven, zorgt Kala Namak (zwart zout) voor een typische eiersmaak. ProVeg presenteert de tien beste plantaardige alternatieven voor ei.

ProVeg ondersteunt de beschikbaarheid van plantaardige alternatieven voor ei

ProVeg wijst niet alleen op gezonde en diervriendelijke alternatieven, maar helpt ook om deze beter beschikbaar te maken. In 2011 kwam ProVeg met het idee voor VeggieWorld, de eerste en grootste veganistische beurs van Europa. De stichting helpt de organisatoren nog altijd bij het vaststellen van het programma en het selecteren van de standhouders. Daarnaast ondersteunt en adviseert ProVeg innovatieve bedrijven die een eivrij product op de markt willen brengen.