Układ krążenia

Układ krążenia, inaczej układ sercowo-naczyniowy jest ważnym układem narządów, na który składają się naczynia krwionośne, serce i naczynia krwionośne. Poprzez pompowanie krwi przez organizm zaopatruje wszystkie komórki i organy w składniki odżywcze, hormony i tlen. Jednocześnie transportuje produkty uboczne przemiany materii, takie jak dwutlenek węgla. W ten sposób pomaga również w regulacji i utrzymaniu temperatury ciała, pH, a także w walce z chorobami. Ciśnienie krwi to ciśnienie wywierane na ścianki naczyń krwionośnych przez krążącą krew. Jest to jeden z kluczowych objawów życiowych organizmu. U osób dorosłych normalne ciśnienie krwi wynosi mniej niż 120/80 mmHg.^[1]IQWiG (Institute for Quality and Efficiency in Health Care) (2016): How does the blood circulatory system work? Verfügbar unter: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072434/ [14.06.2018] ^[2]American Heart Association (2018): Understanding Blood Pressure Readings. Available at … Continue reading

Skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi

Aktywność mięśni serca można podzielić na dwie fazy: W fazie skurczowej krew jest pompowana z komór serca do układu krążenia ciała i płuc; w fazie rozkurczowej komory serca ponownie wypełniają się krwią. Obie fazy aktywności mięśni można zbadać za pomocą ciśnieniomierza. Pierwszy odczyt wskazuje maksymalne ciśnienie, jakie serce wywiera w momencie uderzenia (skurczowe). Ciśnienie rozkurczowe odnosi się do ciśnienia w tętnicach między uderzeniami serca.^[3]Sheps, S. G. (2016): Pulse pressure: An indicator of heart health? Mayo Clinic. Available at … Continue reading

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą sercowo-naczyniową. Ciśnienie tętnicze jest zwykle mierzone w milimetrach rtęci (mmHg).^[4]Lennon, S. L., DellaValle, D. M. et al. (2017): 2015 Evidence analysis library evidence-based nutrition practice guideline for the management of hypertension in adults. J Acad Nutr Diet. Wysokie ciśnienie krwi definiuje się jako skurczowe powyżej 140 mmHg lub rozkurczowe powyżej 90 mmHg (patrz tabela 1). W zależności od rozwoju choroby rozróżnia się nadciśnienie pierwotne (samoistne) i wtórne (objawowe). Około 90% wszystkich pacjentów cierpi na nadciśnienie pierwotne, które – w przeciwieństwie do nadciśnienia wtórnego – nie jest spowodowane inną chorobą podstawową.^[5]Messerli, F. H., Williams, B. & Ritz, E. (2007): Essential hypertension. Lancet.370(9587):591-603. Available at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17707755 [14.03.2018]

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego

Wysokie ciśnienie krwi dzieli się na jedną z dwóch kategorii w zależności od stopnia zaawansowania choroby (patrz tabela 1). Należy wziąć pod uwagę, że ciśnienie skurczowe wzrasta wraz z wiekiem, ponieważ elastyczne ściany naczyń krwionośnych stają się coraz bardziej sztywne. Jeśli wartości ciśnienia krwi są podwyższone, to jest powyżej 120/80 mmHg, istnieje wysokie ryzyko rozwoju nadciśnienia. Za markery wysokiego ciśnienia krwi uważa się wartości powyżej 130/80 mmHg. Dokładną klasyfikację można przeprowadzić na podstawie poniższej tabeli.^[6]Harris, I. & Lipkin, I. J. (1930): High blood pressure and cholesterin. Br Med J. 1(3612): 587–588. Available at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2313010/pdf/brmedj07485-0011.pdf … Continue reading ^[7]American Heart Association (2018): Understanding Blood Pressure Readings. Available at: … Continue reading

Częstotliwość występowania nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze, zwane także “cichym zabójcą”, często rozwija się powoli i może być bezobjawowe. Na całym świecie dotyka 4 na 10 dorosłych osób w wieku powyżej 25 lat. Według badania Global Burden of Disease (GBD) nadciśnienie tętnicze jest drugim najczęstszym czynnikiem ryzyka przedwczesnej śmierci na świecie.^[9]Campbell, N.R., Khalsa, T. et al. (2016): High blood pressure 2016: why prevention and control are urgent and important. The World Hypertension League, International Society of Hypertension, World … Continue reading World Hypertension League (WHL) szacuje, że około 10% globalnych kosztów opieki zdrowotnej w 2016 roku było spowodowanych nadciśnieniem tętniczym.^[10]Campbell, N. R., Khalsa, T. et al. (2016): High blood pressure 2016: why prevention and control are urgent and important. The World Hypertension League, International Society of Hypertension, World … Continue reading W krajach o niskim i średnim dochodzie leczenie osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze może w ciągu dekady uratować 4,7 mln istnień ludzkich.^[11]Heller, D. J., Kishore, S. P. (2017): Closing the blood pressure gap: an affordable proposal to save lives worldwide. BMJ Glob Heal. BMJ Publishing Group; 2(3):e000429. Available at … Continue reading

Skutki i objawy nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze stwarza wiele zagrożeń dla zdrowia. Szacuje się, że ryzyko śmierci z powodu choroby układu krążenia podwaja się z każdymi 20 mmHg dodawanymi do skurczowego ciśnienia krwi lub co 10 mmHg wzrostu rozkurczowego ciśnienia krwi.^[12]Coulston, A. M., Boushey, C. et al. (2017): Nutrition in the prevention and treatment of disease. 4th Edition. Academic Press; 1072 p. Verfügbar unter: … Continue reading Zwiększony nacisk na tętnice może prowadzić do ich uszkodzenia lub zwężenia. To z kolei może powodować miażdżycę lub pojawienie się tętniaków (wybrzuszeń w ścianach tętnic). W najgorszym przypadku tętniak może pęknąć i spowodować krwawienie wewnętrzne. Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze są również bardziej narażone na demencję naczyniową, udary, uszkodzenia nerwów oczu oraz dysfunkcję seksualną. Ponadto nadciśnienie tętnicze jest również uważane za jedną z najczęstszych przyczyn niewydolności nerek, ponieważ wysokie ciśnienie krwi może uszkodzić małe naczynia krwionośne nerek, uniemożliwiając wydalanie produktów przemiany materii.^[13]Whelton, P. K., Carey, R. M. et al. (2017): 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults. … Continue reading ^[14]Mayo Clinic: High blood pressure dangers: Hypertension’s effects on your body. Available at … Continue reading

Przyczyny nadciśnienia tętniczego

Dieta i styl życia mają istotny wpływ na rozwój nadciśnienia. Oprócz predyspozycji genetycznych i istniejących wcześniej schorzeń, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby nerek, czynnikiem ryzyka jest wysokie spożycie alkoholu, tytoniu, soli i nasyconych kwasów tłuszczowych. Regularne ćwiczenia, utrzymywanie masy ciała w idealnym zakresie i odpowiednia podaż potasu mogą obniżyć ciśnienie krwi. Dobrze zaplanowana dieta może zatem chronić przed rozwojem nadciśnienia tętniczego i być stosowana w leczeniu tego schorzenia.

Nadciśnienie tętnicze a produkty odzwierzęce

Kilka badań wykazało, że istnieje związek między spożyciem czerwonego mięsa a wysokim ciśnieniem krwi.^[15]Austin J Pulm Respir Med (2015): Does Red Meat Metabolism Induce Hypertension? Available at http://austinpublishinggroup.com/pulmonary-respiratory-medicine/fulltext/ajprm-v2-id1019.php [14.03.2018] ^[16]Ophir, O., Peer, G., Gilad, J., Blum, M., Aviram, A. (1983): Low blood pressure in vegetarians: The possible role of potassium. Am J Clin Nutr. 37(5):755-62. Available at … Continue reading Oprócz żywności zawierającej duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, negatywny wpływ na ciśnienie krwi ma również wysokie spożycie sodu, soli lub cholesterolu. Cholesterol może gromadzić się na ściankach naczyń krwionośnych, powodując utratę ich elastyczności.^[17]Schorling, E., Niebuhr, D., Kroke, A. (2017): Cost-effectiveness of salt reduction to prevent hypertension and CVD: a systematic review. Public Health Nutr;20(11):1993–2003. Available at … Continue reading ^[18]Harris, I. & Lipkin, I. J. (1930): High blood pressure and cholesterin. Br Med J. 1(3612): 587–588. Available at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2313010/pdf/brmedj07485-0011.pdf … Continue reading Przetworzone produkty zwierzęce, w szczególności takie jak sery, kiełbasy, inne produkty mięsne i gotowe posiłki, są często bardzo bogate w sól, tłuszcz i cholesterol.

U wegetarian i wegan ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi jest mniejsze

Według kilku badań, weganie mają niższe ciśnienie krwi w porównaniu do ludzi, którzy jedzą mięso.^[19]Yokoyama, Y., Nishimura, K., Barnard, N. D., Takegami, M., Watanabe, M. et al. (2014): Vegetarian diets and blood pressure: a meta-analysis. JAMA Intern Med. 174(4):577-87. doi: … Continue reading Niektóre badania wykazały, że wysokie spożycie potasu, stwierdzone w zrównoważonej diecie wegetariańskiej lub wegańskiej obniża nadciśnienie tętnicze.^[20]Aburto, N. J., Hanson, S., Gutierrez, H., Hooper, L., Elliott, P., Cappuccio, F. P. (2013): Effect of increased potassium intake on cardiovascular risk factors and disease: systematic review and … Continue reading Do źródeł potasu należą owoce, warzywa i orzechy.^[21]Rizzo, N.S., Jaceldo-Siegl, K., Sabate, J., Fraser, G. E. (2013):: Nutrient profiles of vegetarian and nonvegetarian dietary patterns. J Acad Nutr Diet. 113(12):1610–9. Available at … Continue reading Ponieważ potas ma również fizjologicznie antagonistyczny wpływ na sód, ten składnik odżywczy poprawia funkcjonowanie naczyń krwionośnych.^[22]McDonough, A. A., Nguyen, M. T. (2012): How does potassium supplementation lower blood pressure? Am J Physiol Physiol. American Physiological Society; 302(9):F1224-5. Available at … Continue reading Również magnez i wapń mają pozytywny wpływ na wysokie ciśnienie krwi. Oba znajdują się w jarmużu, fenkule i szpinaku. Jednak nasiona i orzechy, takie jak nasiona konopi, dyni i słonecznika, zawierają większe stężenie magnezu niż warzywa.^[23]Houston, M. (2011): The role of magnesium in hypertension and cardiovascular disease. J Clin Hypertens (Greenwich). 13(11):843-7. doi: 10.1111/j.1751-7176.2011.00538.x. Epub 2011 Sep 26. Available at … Continue reading ^[24]Simonetti, G. & Mohaupt, M. (2007): Calcium and blood pressure. Ther Umsch. 64(5):249-52. Available at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17685082 [14.03.2018] ^[25]U.S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service (2018): USDA Branded Food Products Database . Nutrient Data Laboratory Home Page, Available at http://ndb.nal.usda.gov [14.03.2018]

Olej rzepakowy, siemię lniane i olej lniany dzięki obecności kwasu alfa-linolenowego mogą również obniżać ciśnienie krwi.^[26]Rodriguez-Leyva, D., Bassett, C. M. C., McCullough, R. & Pierce, G. N. (2010):The cardiovascular effects of flaxseed and its omega-3 fatty acid, alpha-linolenic acid. Can J Cardiol. 26(9): … Continue reading Jest to wielonienasycony kwas tłuszczowy omega-3 i jako taki ma działanie rozszerzające naczynia krwionośne (jak wszystkie nienasycone kwasy tłuszczowe).^[27]M. B. Schulze und H. Boeing: Fettzufuhr und Prävention der Hypertonie. Available at https://www.dge.de/fileadmin/public/doc/ws/ll-fett/v2/07-Hypertonie-DGE-Leitlinie-Fett-2015.pdf [14.03.2018] Badania wykazały, że spożywanie o 2,8% więcej kalorii w postaci białka roślinnego wiąże się z obniżeniem ciśnienia skurczowego (-2,14 mmHg) i rozkurczowego (-1,35 mmHg) krwi.^[28]Elliott, P., Stamler, J., Dyer, A. R., Appel, L., Dennis, B., Kesteloot, H. et al. (2006): Association between protein intake and blood pressure: the INTERMAP Study. Arch Intern Med. 166(1):79. … Continue reading

Osoby, które nie spożywają mięsa i innych produktów pochodzenia zwierzęcego zazwyczaj mają zdrową masę ciała, są aktywne fizycznie i stosują zróżnicowaną dietę bogatą w owoce i warzywa.^[29]Tonstad, S., Butler, T., Yan, R. & Fraser, G. E. (2009): Type of vegetarian diet, body weight, and prevalence of type 2 diabetes. Diabetes Care. American Diabetes Association. ;32(5):791-6. doi: … Continue reading Wegetariański lub wegański styl życia jest zatem nie tylko odpowiedni do zapobiegania wysokiemu ciśnieniu krwi, ale także do jego leczenia.^[30]Alexander, S., Ostfeld, R. J., Allen, K. & Williams, K. A. (2017): A plant-based diet and hypertension. J Geriatr Cardiol. 14(5): 327–330. doi: 10.11909/j.issn.1671-5411.2017.05.014. Available … Continue reading Przejście na dietę roślinną jest naturalnym sposobem na obniżenie ciśnienia krwi.

Wskazówki ProVeg dotyczące zapobiegania i leczenia nadciśnienia tętniczego

Nadciśnieniu tętniczemu można przeciwdziałać i leczyć zdrową dietą i stylem życia:

• Stosuj dietę bogatą w owoce i warzywa, szczególnie te zawierające duże ilości potasu i magnezu.
• Staraj się wybierać białko roślinne.
• Zmniejsz spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Zamiast tego należy dążyć do zwiększenia ilości jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
• Przejdź na dietę roślinną.
• Zmniejsz spożycie soli
• W miarę możliwości unikaj papierosów i alkoholu.
• Utrzymuj zdrową masę ciała.
• Bądź aktywny fizycznie.

Jeśli poziom ciśnienia krwi osiągnie stadium 1 lub 2 i obniżenie go w pożądanym stopniu nie jest możliwe przez zmianę diety i stylu życia, lekarz powinien przepisać lekarstwa.^[31]National Heart, Lung, and Blood Institute (2004):The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. Available at … Continue reading