Questionmark deed onderzoek bij 5 supermarkten in België (Aldi, Carrefour, Colruyt, Delhaize en Lidl, die samen 80 % marktaandeel hebben in België) naar 13 veggie en vegan producttypes. Hier vergelijken ze de prijzen van de goedkoopste producten die bedoeld zijn als alternatief voor een dierlijke variant en ze vergelijken dit met de goedkoopste dierlijke tegenhanger. We lichten graag de bevindingen en onze aanbevelingen toe.

Belangrijkste bevindingen uit het onderzoek

• Twee derde van de 55 onderzochte plantaardige producten is al betaalbaar geprijsd of zelfs goedkoper dan de dierlijke tegenhangers. ‘Betaalbaar’ betekent in dit onderzoek dat de prijs van het product past binnen de prijsrange van zijn dierlijke tegenhangers.
• Plantaardige productsoorten die vaak goedkoper zijn dan dierlijke tegenhangers, zijn melk, burgers, préparé, gehakt en kipstukjes.
• Plantaardig broodbeleg is vaak duurder dan dierlijk broodbeleg.
• Het plantaardige assortiment in Belgische supermarkten is beperkt: er is vaak maar één plantaardig product tegenover meerdere dierlijke producten.
• Bij het merendeel van de supermarkten heeft een plantaardig boodschappenmandje met de zeven meest gangbare producten een lagere prijs dan een dierlijk mandje. Als we ook minder gangbare producten meenemen, is een plantaardig mandje duurder dan een dierlijk mandje.

Plantaardig winkelen is niet per se duurder

In het onderzoek worden 55 verschillende plantaardige producten bekeken. De meeste van deze producten (42 %) zijn goedkoper dan de goedkoopste dierlijke tegenhanger. Een kwart van de producten is betaalbaar, wat betekent dat de prijs van het plantaardige product in de prijsrange van de dierlijke tegenhangers valt. Een derde van de plantaardige producten is duurder dan de duurste dierlijke tegenhanger.

40 % van de vleeseters in België geeft aan dat ze in de toekomst minder vlees willen eten, maar er zijn verschillende drempels waardoor ze dit niet doen. Uit onderzoek van IVOX in opdracht van ProVeg vzw in 2022 bleek dat een op vier van de Belgen niet vaker veggie eten omdat ze het te duur vonden. Maar dit argument is nu zo goed als van de baan, want de prijskloof tussen veggie en vegan producten en hun dierlijke tegenhangers wordt steeds kleiner en is bij sommige producten zelfs helemaal verdwenen.

Sojamelk is altijd goedkoper dan koemelk

Uit het onderzoek blijkt dat sojamelk altijd goedkoper is dan koemelk. En twee derde van de veggie en vegan producten zit in dezelfde prijsrange of is zelfs goedkoper dan hun dierlijke tegenhanger. Vooral bij productgroepen melk, burgers, préparé, gehakt en kipstukjes zijn de plantaardige versies bijna overal goedkoper. Plantaardig broodbeleg, zoals ham, kaas, kipfilet, is in het algemeen dan weer vaak duurder.

Meer plantaardig eten wordt toegankelijker

De resultaten tonen aan dat de drempels om meer plantaardig te eten lager worden en het zo ook toegankelijk wordt voor meer en meer Belgen. Wat belangrijk is, want meer plantaardig eten heeft een positieve impact op de klimaatverandering, afnemende biodiversiteit, dierenwelzijn en verschillende gezondheidsrisico’s. Door dit onderzoek hopen we met ProVeg om retailers kritisch te laten kijken naar hun prijszetting van plantaardige voeding. De resultaten van dit onderzoek zijn ook met de desbetreffende retailers besproken.

Onze aanbevelingen

Op basis van het onderzoek doen we Belgische supermarkten enkele aanbevelingen om meer betaalbare, plantaardige producten aan het assortiment toe te voegen.

1. Voer gericht beleid om de prijzen van plantaardige alternatieven gelijk te trekken aan die van de dierlijke producten die ze bedoelen te vervangen. De Britse supermarktketen COOP UK voerde zo’n price parity beleid in, waarbij de prijzen van het dierlijke en plantaardige huismerkassortiment aan elkaar werden gelijk gemaakt (Co-op 2021). Ook Tesco nam in het Verenigd Koninkrijk gerichte stappen om de prijzen dichter bij elkaar te brengen (Retail Gazette 2021). En in Nederland voerde de online supermarkt Ochama beleid in waarbij van alle vlees- en zuivelalternatieven (ook merkproducten) de prijs gelijk wordt gemaakt aan die van de dierlijke variant (Distrifood 2022).
2. Maak plantaardige producten betaalbaar. Zorg dat er tenminste één product is met een prijs binnen de prijsrange van dierlijke tegenhangers. Voor bijna de helft van de producten is dat nu nog niet het geval.
3. Breidt het assortiment plantaardig eten uit zodat er meerdere opties zijn om een dierlijk product te vervangen. Het kunnen kiezen uit meerdere producten, maakt het aantrekkelijker om een plantaardige variant te kiezen.
4. Voeg voor elk dierlijk product een plantaardig (liefst veganistisch) alternatief toe aan het eigen merk. Zo vinden we het belangrijk om ernaar te streven dat er voor elk dierlijk product een plantaardig (liefst veganistisch) alternatief wordt toegevoegd aan het eigen merk.
5. Gebruik aanbiedingen om duurzame keuzes aantrekkelijker te maken. Uit Superlijst Milieu 2022, uitgevoerd bij dezelfde supermarkten, bleek dat gemiddeld meer dan 70 % van de aanbiedingen vlees of vis bevat. Slechts zeven procent van alle eiwitrijke aanbiedingen heeft een plantaardig hoofdingrediënt (Questionmark 2022). De grote ongelijkheid in aanbiedingen tussen plantaardige producten en hun dierlijke tegenhangers maakt het voor prijsbewuste consumenten moeilijk om voor plantaardige producten te kiezen.

Meer info over het onderzoek

Questionmark heeft in 2022 vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd in Nederlandse supermarkten. De resultaten vergeleken we ook met de resultaten uit Nederland. De prijzen zijn in de derde week van november en december 2022 verzameld op basis van de producten op de website van de supermarkten en in 1 geval in de winkel (Lidl). Sommige retailers gaven aan dat niet alle producten op hun website staan, deze zijn daarom ook niet mee opgenomen in het onderzoek. Er waren twee dataverzameling momenten om te controleren of de inflatie in deze korte periode invloed had op de prijzen. Dit bleek niet zo te zijn: de prijzen in november en december kwamen vrijwel overeen. In dit onderzoek zijn daarom de meest actuele prijzen aangehouden uit december 2022.

De resultaten van dit onderzoek zijn ook met de desbetreffende retailers besproken. Na de gesprekken met de retailers blijkt dat bij Colruyt en Carrefour niet alle eigen merk veggie producten op de website stonden op het moment van de dataverzameling. Vandaar dat de prijsverschillen wellicht nog kleiner zijn in bepaalde categorieën. Er zijn ook inmiddels nieuwe producten aan het assortiment toegevoegd, wat zeer goed nieuws is. Zo zijn er bijvoorbeeld plantaardige kipstukjes van het huismerk bij Colruyt sinds 2023.