Vegetariër, flexitariër, vegan, … Je hebt misschien al allerlei termen voorbij zien komen.  Binnen het vegetarisme en veganisme zijn er tal van varianten. Voor wie niet thuis is in de wereld van vegaburgers en tofu, klinken deze nuances waarschijnlijk erg vaag. Opmerkingen zoals ‘Oh, jij bent veganist. Eet je dan wel nog vis?‘ of ‘Oei, mag je dan alleen nog maar rauwe groenten en fruit eten?’ zijn dan ook niet zeldzaam in restaurants of op familiefeesten.

Van ovo-lacto tot vegan en raw: een rondleiding in het vega-wereldje

In Nederland alleen al noemen 750.000 mensen zichzelf vegetariër, rond de 4,5 procent van de bevolking. In een groep van twintig mensen zit dus waarschijnlijk minstens één vegetariër. Bij onze Belgische zuiderburen is ongeveer twee procent van de bevolking vegetariër.

Daarnaast is er een snel groeiende groep die nog een stapje verder gaat. In Nederland wonen inmiddels zo’n 70.000 veganisten en in België nog eens ruim 30.000. Steeds meer mensen zien de voordelen van plantaardige voeding.

Gaat het je nu al een beetje duizelen? Voor het gemak zetten we even de vega-terminologie op een rij.

De definitie van ‘vegetariër’ verschilt van persoon tot persoon. Algemeen kun je stellen dat een vegetariër iemand is met een voedingspatroon waarin hij of zij de consumptie vermijdt van producten waarvoor direct dieren gedood zijn. De meeste vegetariërs eten dus geen vlees, vis of schaaldieren. Ook andere dierlijke voedselproducten waarvoor het dier het leven moet laten worden meestal niet gebruikt. Zo eten veel vegetariërs geen gelatine (gemaakt uit beendermeel van geslachte dieren), geen kaas (bevat stremsel uit de maag van kalveren) en geen dierlijke kleurstoffen zoals cochenille (kleurstof van rode schildluizen).

De meerderheid van alle vegetariërs in Nederland en België gebruikt wel eieren en melk. Hoewel deze groep meestal wordt gezien als de typische huis-tuin-en-keuken vegetariërs, zijn zij volgens de terminologie eigenlijk ‘ovo-lacto vegetariërs’. ‘Ovo-’ is Latijn voor ‘ei’ en ‘lacto-’ betekent melk. Een vegetariër die wel nog melkproducten gebruikt maar geen eieren heet dus een ‘lacto-vegetariër’. De meeste Indiase vegetariërs vallen in deze categorie, want volgens het Hindoeïsme is melk wel vegetarisch, maar eieren niet. Wie ervoor kiest om naast vlees en vis ook melkproducten uit zijn of haar dieet te schrappen, maar wel nog eieren eet, is een ‘ovo-vegetariër’. Van een vegetariër zonder één van de deze voorvoegsels zou je verwachten dat hij of zij helemaal geen dierlijke producten eet. Toch is er voor deze categorie een nieuwe naam bedacht: de veganist.

Flexitarisme/flexanisme

Ruim tweederde van de Nederlanders valt onder de noemer flexitariër. Dat hebben ze zelf niet altijd door. Een flexitariër is iemand die één of meer dagen per week geen vlees, vis of vleeswaren eet. Een veganist die een paar keer per jaar iets dierlijks eet wordt ook wel een flexanist genoemd. Voor veel mensen is deze ‘flexibele’ periode een manier om geleidelijk van omnivoor naar vegetariër of van vegetariër naar veganist te groeien. Voor anderen is het een pragmatische manier om met hun idealen om te gaan.

Tal van mensen noemen zichzelf vegetariër terwijl ze wel nog vis eten. Voor personen die geen vlees van zoogdieren, vogels, insecten, amfibieën of reptielen eten, maar wel nog dat van vissen en weekdieren, bestaat er weer een andere benaming: ‘pescotariërs’. Sommige mensen die overstappen van een omnivore naar een vegetarische levenswijze, maken een (korte) tussenstap als pescotariër voordat ze zowel vlees als vis achterwege laten.

Een veganist is eigenlijk gewoon een zeer consequente vegetariër. Naast producten waarvoor dieren direct zijn geslacht vermijd je ook producten waarvoor indirect dieren zijn gedood of gebruikt.

Als veganist – of vegan op z’n Engels – kies je er dus voor helemaal geen dierlijke producten te eten. Dus ook geen melkproducten, eieren, honing, gelatine of andere voedingswaren die van dieren afkomstig zijn. Voor de melk in de supermarktschappen zijn namelijk indirect duizenden kalfjes geslacht. Zonder gedode haantjes zouden er geen eieren in de winkel liggen. Veel veganisten dragen ook geen leer, bont, wol of andere producten waarvoor dieren gedood of gebruikt worden.  

Veganisten laten zich echter ook niet makkelijk in een hokje vangen. Zo zijn er enerzijds veganisten die strak volgens de definitie leven en ook producten (zoals bepaalde toegevoegde E-nummers) vermijden die mogelijk van dierlijke oorsprong zijn.

Sommigen zien veganisme meer als een levensfilosofie dan een eetpatroon. Ze vinden zodoende dat je als rechtgeaard veganist je neus ook niet in een circus of dierentuin mag laten zien. Anderzijds bestaan er veganisten die bij twijfel of onder sociale druk soms zwichten voor een koekje dat misschien ei of zuivel bevat. Deze laatste groep wordt informeel wel eens ‘flexanisten’ genoemd.

Als zogeheten ‘raw foodie’ eet je voor minstens 75 procent rauw voedsel. Dit betekent in de praktijk dat het eten tot niet meer dan 48 graden is verwarmd. Echt ‘koken’ doe je dus amper. De gedachte achter het raw-foodisme is dat de voedingswaardes en enzymen uit voeding verdwijnen of sterk afnemen als je het eten kookt of bakt.

Anders dan bij vegetarisme en veganisme is raw-foodisme in de eerste plaats iets wat je doet voor je eigen gezondheid. Het heeft weinig te maken met ethische motieven. In het dieet van een raw foodist wordt soms ook rauw vlees, vis en melk gegeten. Daarom is het niet per definitie vegetarisch of veganistisch.

Als fruitariër eet je veganistisch, maar laat je daarbovenop ook producten staan waarvoor planten gedood zijn. In de filosofie van de fruitariër eet je enkel wat een plant vrijwillig geeft zonder dat deze er zelf voor moet sterven. In de praktijk eet je dus enkel vruchten die van de boom zijn gevallen, en niet de bladeren, stengels of wortels. Bepaalde soorten groenten zoals paprika, courgette, tomaat, avocado en komkommer kan je ook plukken zonder dat de plant sterft. Ook noten en zaden zijn volgens de fruitariër plantvriendelijk genoeg voor consumptie.

Het doel achter deze manier van eten is een leven dat volledig in balans en harmonie is met de aarde en de natuur. Maar niet veel mensen eten ‘fruitarisch’.

Geef het beestje een naam

Termen als ‘flexitariër’ en ‘veganist’ zijn handig om het beestje bij een naampje te kunnen noemen: je ziet als veganist in een restaurant immers liever geen vis per ongeluk op je bord. Maar ze hoeven geen in steen gebeitelde geboden te zijn waarmee gelijkgestemden met verschil van mening elkaar om de oren slaan. Iedereen, van flexitariër tot fruitariër, maakt een bewuste keuze in wat hij wel en niet eet vanuit de overtuiging dat zijn dieet beter is voor de wereld en voor hemzelf.

Er zijn nog talloze andere keuzes mogelijk. Neem bijvoorbeeld Mark Bittman, de bekende voedselcolumnist van de New York Times. Hij noemt zichzelf een vegan before six. Tot zes uur ‘s avonds laat hij al het dierlijks staan, om zijn strakke discipline in de avonduren los te laten. Of neem de zogenaamde freegans. Die eten geen dierlijke producten, tenzij het om eten gaat dat anders weg zou worden gegooid. Er is geen goed of fout: er zijn allerlei manieren waarop mensen de vega way of life inpassen in hun eigen dagelijks leven. Jij kiest zelf waar jij je het beste bij voelt.

Bron: De Vegarevolutie