Moda: stylowo bez produktów odzwierzęcych

Image source: Olga Pink / shutterstock.com

Oprócz zmian w sposobie odżywiania, weganie i wegetarianie przykładają też wagę do tego, jaki jest skład ich ubrań. Żadne zwierzę nie powinno cierpieć po to, żebyśmy mogli modnie wyglądać. Na szczęście istnieje teraz dużo alternatyw dla wełny, skóry, jedwabiu i innych materiałów pochodzenia zwierzęcego. Jak sprawdzić, czy dany element odzieży rzeczywiście jest wegański? ProVeg tłumaczy, jakie odzwierzęce składniki znajdują się w ubraniach i prezentuje wegańskie alternatywy.

Osoby zainteresowane wegańskim lub wegetariańskim stylem życia zwykle zaczynają zmiany od swojej diety. Jak już to nastąpi przechodzą do innych obszarów życia, które często wiążą się z produktami odzwierzęcymi, jak np. moda. Podczas gdy futra od dawna są krytykowane, wiele osób często nie zdaje sobie sprawy z innych materiałów odzwierzęcych znajdujących się w naszych ubraniach.

Na czym polega wegańska moda

Żeby ubranie było uznane za wegańskie nie powinno zawierać żadnych produktów odzwierzęcych. Jako konsumenci powinniśmy uważnie przyjrzeć się użytym materiałom. Jeśli zależy nam nie tylko na zwierzętach, ale i środowisku, warto wybierać przetwarzalne roślinne alternatywy zamiast włókien syntetycznych bazujących na paliwach kopalnych. Ponadto kupując wegańską odzież, która jest wyprodukowana i sprzedawana w uczciwych warunkach, nie tylko zmniejszamy wpływ na zwierzęta i środowisko, ale także wspieramy pracowników w przemyśle tekstylnym.

Oznaczenia na ubraniach/etykietach

Jedynym sposobem sprawdzenia, z jakich materiałów została zrobiona dana część garderoby jest sprawdzenie metki. Jeśli wskazuje ona na użycie nietekstylnego materiału pochodzenia zwierzęcego to ubranie jest zdecydowanie niewegańskie. Jeśli jednak nie ma jasnej informacji, najlepszym rozwiązaniem będzie bezpośrednie skontaktowanie się ze sprzedawcą lub producentem.

Etykietowanie obuwia w Europie

Zgodnie z prawa europejskim buty muszą posiadać metkę, na której producenci używają określonych piktogramów.[1]European Parliament and the Council (2011): Textile fibre names and related labelling and marking of the fibre composition of textile products and repealing Council Directive 73/44/EEC and Directives … Continue reading

Wierzchni materiał, podszewka, podeszwa wewnętrzna (wkładka) i podeszwa zewnętrzna klasyfikowane są jako skóra, skóra powlekana, tkanina (w tym wełna, jedwab lub futro) lub inny materiał (np. guma, plastik). Materiał podany na metce pokrywa co najmniej 80% powierzchni i stanowi 80% objętości buta.

Pozostałe materiały nie są prezentowane na symbolach, co sprawia, że na pierwszy rzut oka nie można wykluczyć części pochodzenia zwierzęcego. W szczególności kleje są często wytwarzane z produktów odzwierzęcych, dlatego wiele butów cruelty-free jest szytych, a nie klejonych. Imitacja skóry nie jest jedyną opcją dla wegańskich butów, inne alternatywy to między innymi: mieszanki bawełny, skóra wytwarzana z grzybów czy ananasów, drewno, wegański filc, korek i pianka na bazie alg.

Składniki odzwierzęce, które mogą występować w odzieży

Skóra

Skóra zwierzęca jest konserwowana poprzez garbowanie. Jest nie tylko produktem ubocznym przemysłu mięsnego – duża część uboju w rzeźniach na całym świecie służy wyłącznie przemysłowi skórzanemu. Ponadto współczesna przemysłowa produkcja skóry jest działalnością trującą z powodu garbowania i używania toksycznych środków chemicznych.[2]International Finance Corporation & World Bank Group (2007): Environmental, Health and Safety Guidelines for Tanning and Leather Finishing. Online Unter … Continue reading Łatwo jest niestety przeoczyć skórzane wstawki, które często znajdują się na spodniach lub kurtkach.

Futro

Pojęcie “futro” odnosi się do odzieży wykonanej z bardzo gęstego futra niektórych zwierząt (np. norek, lisów, kotów czy psów). W większości przypadków zwierzęta te trzymane są na fermach w nieodpowiednich dla nich warunkach. Cierpią nie tylko fizycznie, ale przejawiają także negatywne wzorce behawioralne.[3]SCAHAW (2001): The Welfare of Animals Kept for Fur Production. Report of the Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare adopted on 12-13 December 2001. Online unter … Continue reading Dodatkowo na koniec spotyka je bolesna śmierć.[4]H.T. Korhonen, P. Eskeli, J. Sepponen, and P. Toikkanen (2013): Individual and group euthanasia in farmed mink. Annals of Animal Science, 13(3): 623-63
Norki są na ogół zagazowywane, a lisy czy szopy uśmiercane przez wstrząs elektryczny. Niestety, w ostatnich latach światowy popyt na futro naturalne znacznie wzrósł.[5]Fur Europe (2016): European fur production up by 39 % since 2005. Online unter http://www.fureurope.eu/news/european-fur-production-up-by-39-since-2005/ [12.07.2017]

Owcza wełna

Największy udział w światowej produkcji wełny ma Australia.[6]FAO & Common Fund for Commodities (2009): Proceedings of the Symposium on Natural Fibres – Rome 20. Oktober 2009. Online unter ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0709e/i0709e.pdf [10.07.2017] Strzyżenie owiec w celu pozyskania ich wełny skutkuje nie tylko ogromnym stresem dla zwierząt, ale często prowadzi też do obrażeń.[7]RSPCA Australia Knowledgebase (2015): What are the animal welfare issues with shearing of sheep? Online unter http://kb.rspca.org.au/what-are-the-animal-welfare-issues-with-shearing-of-sheep_603.html … Continue reading Podczas zabiegu nazywanego w branży “mulesingiem” wycinane są kawałki skóry, zwłaszcza wokół ogona merynosów. Ma to na celu zapobieganie rozwojowi much, które może wystąpić, jeśli futro i skóra są zabrudzone moczem i / lub kałem. Ta procedura jest niezwykle bolesna – porównywalna z kastracją. Miejscowe środki znieczulające są stosowane tylko u około 60% owiec, które przechodzą ten proces.[8]RSPCA Australia Knowledgebase (2016): What is mulesing and what are the alternatives? Online unter http://kb.rspca.org.au/what-is-mulesing-and-what-are-the-alternatives_113.html [28.06.2017]

Kaszmir

Wełna kaszmirowa (znana również jako kaszmir) pochodzi z podszycia kozy kaszmirskiej. Jest wyrywana z jej futra przy użyciu drucianej szczotki, bez zwracania szczególnej uwagi na zwierzę. Kaszmir jest wyjątkowo drogi i konsumenci wymagają wysokiego standardu. Po strzyżeniu u kóz występuje z powodu braku ocieplającej warstwy znacznie wyższa śmiertelność, szczególnie podczas zimnej pogody.[9]McGregor, B. (2001): Avoiding weather induced deaths of goats. Goat notes B19: Avoiding weather induced deaths of goats, pp. 76-77.

Angora

Angora to długie, miękkie futro królików angorskich, z których 90% hoduje się w Chinach, gdzie istnieje niewiele przepisów i regulacji dotyczących dobrostanu zwierząt. Z reguły zwierzęta w Chinach trzymane są w za małych dla nich klatkach. Króliki angorskie muszą znosić dodatkowy stres i wielki ból podczas tzw. zbioru futra. Z powodu tak okrutnych praktyk, jak skubanie na żywca, znane marki odzieżowe – w tym Calvin Klein, Tommy Hilfiger, Gap, H&M – przestały w 2013 r. stosować włókna angorskie w swoich wyrobach.[10]Gardetti, M. A. & S. S. Muthu (2015): Handbook of Sustainable Luxury Textiles and Fashion, Band 1, S. 117

Moher

Moher to włosie kozy angorskiej. Większość moheru pochodzi z Południowej Afryki i USA. Z powodu swojej lekkiej i aksamitnej struktury, a także wyjątkowego połysku, jest bardzo pożądany i znacznie droższy niż owcza wełna. Tuż przed strzyżeniem, kozy zanurzane są w wodzie by usunąć kurz i brud z futra. U starszych osobników procedurę powtarza się mniej więcej co sześć miesięcy, młodsze zwierzęta znacznie częściej doświadczają stresu strzyżenia ponieważ ich futro jest wyjątkowo miękkie.

Pióra

80% pierza używanego na świecie jest produkowane w Chinach, a większość pochodzi z gęsi i kaczek.[11]American Down and Feather Council Certified (2017): Info for consumers. Online unter http://downandfeathercouncil.com/down-feather-byproduct.html [11.07.2017] Pióra, które są zbierane po zabiciu zwierząt, często tych hodowanych na mięso czy jajka, uznawane są za produkt uboczny. Zasadniczo zakup produktów z pierzem pośrednio wspiera więc te gałęzie przemysłu. W niektórych krajach (włączając w to wszystkie kraje europejskie) skubanie na żywca jest zabronione, ale często dopuszcza się podskub piór, które wypadają samoczynnie. Polega to na usuwaniu piór w okresie pierzenia się, kiedy pióra są naturalnie luźniejsze i łatwiej je wyrwać. Jednakże nie wszystkie zwierzęta w stadzie są na tym samym etapie pierzenia się, więc nie wszystkie pióra są luźne, co prowadzi do tego, że razem z piórami wyrywa się też dudki i fragmenty skóry. Zwierzęta cierpią na znaczny stres podczas takiego zabiegu.[12]Intergroup on the Welfare and Conservation of Animals (2011): Report of the 270th Session. Online unter http://www.animalwelfareintergroup.eu/wp-content/uploads/2011/09/minutes270.pdf [17.07.2017]

Jedwab

Jedwabniki tworzą swoje kokony z jedwabnych włókien. Aby przemysłowo wykorzystać te włókna, gąsienice gotuje się żywcem. By wyprodukować niecałe 500 g jedwabiu trzeba zabić około 3.000 gąsienic.[13]Muthu, S. S. & M. A. Gardetti (2016): Green Fashion: Environmental Footprints and Eco-design of Products and Processes. Singapore: Springer Science+Business Media, Vol. 2, S. 113

Rogi

Warstwa rogowa to substancja składająca się z martwych komórek bogatych w keratynę. Rogi, kopyta i dzioby ptaków składają się z warstwy rogowej. Materiał ten jest głównie używany do produkcji guzików, biżuterii lub grzebieni.

Masa perłowa

Masę perłową ekstrahuje się z muszli małży. Nierzadko zdarza się, że zwierzęta są zabijane w tym celu, lub umierają w hodowli. Masa jest stosowana na przykład w biżuterii i ozdobnych guzikach.

Inne składniki odzwierzęce

Barwniki tekstylne mogą zawierać karmin wytwarzany z owadów, indygotyny wytwarzane ze ślimaków, węgiel kostny i środki wiążące pochodzenia zwierzęcego. Ponadto wiele klejów do obuwia i toreb zawiera składniki odzwierzęce. Klej zwierzęcy zwykle składa się z kości i / lub skóry, również kazeina z białka mleka jest wykorzystywana do produkcji klejów. Dzisiaj jednak wielu producentów stosuje kleje nieorganiczne, ponieważ są one mniej rozpuszczalne w wodzie. Zasadniczo nie ma obowiązku oznaczania zawartości tych substancji w produkcie, a jedynym sposobem ustalenia, czy produkt zawiera ślady produktów pochodzenia zwierzęcego, jest skontaktowanie się z producentem i spytanie go bezpośrednio.

Wegańskie alternatywy dla składników pochodzenia zwierzęcego

Biodegradowalne naturalne włókna

Bawełna

Bawełna jest uznawana za najważniejszy surowiec do produkcji tekstyliów. Z rośliny zbierane są włókna otaczające owoc, następnie powstaje z nich przędza, z której wytwarza się odzież. Ze względu na środowisko lepiej używać bawełnę organiczną, która jest uprawiana bez toksyn rolniczych (sztuczne nawozy i pestycydy).

Korek

Korek jest wyjątkowo łatwy w pielęgnacji. Jest oddychającym i odpornym na chlapanie materiałem, ma charakterystyczny, ekscentryczny wygląd. Z korka mogą być wykonane kurtki, paski, portfele, torby i buty .

Konopie

Konopie rosną bez użycia pestycydów czy chemicznych nawozów, bo roślina potrafi sama się chronić. Odzież z konopi jest bardziej odporna na zabrudzenia, trwalsza, bardziej chłonna i cieplejsza niż odzież z bawełny. Jest też całkowicie biodegradowalna i szczególnie polecana dla osób z alergiami.

Len

Len powstaje z włókien lnianych, które do uprawy nie potrzebują wielu pestycydów ani nawozów. Jest to jedno z najstarszych uprawianych włókien tekstylnych. Po utkaniu materiał jest chłodny i świeży, bardzo odporny na rozdarcia. Ponadto tkaniny lniane są niestrzępiące i nie absorbują zapachów tak szybko jak inne tkaniny. Len jest całkowicie biodegradowalny i nadaje się do recyklingu.

Lyocell/Tencel®

Lyocell jest włóknem bazującym na celulozie, zwykle z pulpy drzewnej. Proces chemiczny stosowany do jego produkcji różni się np. od tego stosowanego do produkcji wiskozy. Jest to włókno przede wszystkim bardziej przyjazne dla środowiska. Lyocell występuje też często pod nazwą Tencel. Jest biodegradowalny i podlega recyklingowi.

Jedwab sojowy

Proteiny sojowe są produktem ubocznym procesu wytwarzania produktów sojowych. Jako produkt końcowy jedwab sojowy jest podobny do jedwabiu oraz ciepły i wygodny tak samo jak kaszmir. Jedwab sojowy jest biodegradowalny i stosunkowo trwały.

Wiskoza

Wiskoza jest wytwarzana za pomocą procesu chemicznego opartego na naturalnej celulozie, zwykle z bambusa, eukaliptusa lub drewna bukowego. Do właściwości wiskozy należy to że jest przyjemna w dotyku, podobnie jak w przypadku mieszanki bawełny i jedwabiu, a także pełna biodegradowalność.

Niebiodegradowalne włókna systetyczne

Akryl

Włókna akrylowe składają się głównie z poliakrylonitrylu (PAN) i są podobne do wełny. Są ciepłe, miękkie w dotyku i odporne na zgniecenia. Powinny jednak być prane w nie większej temperaturze niż 40 °C ponieważ są bardzo wrażliwe na ciepło. Ubrania często składają się z mieszanki bawełny i akrylu.

Sztuczne futro

Sztuczne futro powstaje w skomplikowanym procesie. Podstawowy materiał składa się zazwyczaj z bawełny i poliestru, w niego wplata się i przyczepia włókna poliakrylu. Różne barwy i długości poszczególnych włosów sprawiają, że “futro” wygląda łudząco prawdziwie. Z powodu często nieodpowiednich oznaczeń, istnieje ryzyko, że kupimy prawdziwe futro zamiast sztucznego. W dzisiejszych czasach cena nie jest już wystarczającym wskaźnikiem do odróżnienia prawdziwego futra od sztucznego. Jeśli rozważasz zakup produktów ze sztucznym futrem sugerujemy zrobienie następującego testu: przy dmuchaniu na nie, naturalne futro porusza się łatwo i lekko, podczas gdy sztuczne jest zazwyczaj sztywniejsze. Pod prawdziwym futrem jest skóra zamiast warstwy materiału. Jeśli pociągniesz za kilka włosów i je spalisz, prawdziwe futro będzie pachniało podobnie do kości, a sztuczne roztopi się i będzie pachniało plastikiem (powinno to być sprawdzane poza sklepem!).

Sztuczna skóra

Imitacje skóry składają się z mieszaniny różnych włókien. W przeszłości zazwyczaj były pokrywane PVC, ale dziś jest to zazwyczaj poliuretan. Sztuczna skóra jest tańsza od prawdziwej, a producenci mogą zagwarantować jej jakość. Co więcej, nie ma prawie żadnej różnicy w porównaniu do konwencjonalnej skóry.

Poliester (PET)

Politereftalan etylenu (PET) jest często używany do wytwarzania ubrań. Włókna są wyjątkowo odporne na podarcie, ale słabo radzą sobie z wchłanianiem płynów, co jest szczególnie przydatne przy odzieży sportowej. PET często mieszany jest z innymi materiałami.

Materiały syntetyczne zanieczyszczają środowisko

Minusem używania włókien syntetycznych takich jak akryl czy poliester jest to, że ich pranie wypłukuje do wody mikrowłókna, które następnie trafiają do zbiorników wodnych. Stanowi to zagrożenie dla wielu gatunków zwierząt oraz środowiska. Najlepiej więc wybierać wymienione powyżej biodegradowalne alternatywy lub inne roślinne materiały.

Wegańskie trendy w modzie

Wegańska moda się rozwija, a konsumenci mogą wyczekiwać coraz większego wyboru ubrań pozbawionych okrucieństwa. Marka Nat-2 z Monachium opracowała pierwsze na świecie buty sportowe, których materiał wierzchni opiera się na sprawiedliwie i w zrównoważony sposób pozyskanym drewnie. Angielska marka VIVOBAREFOOT wprowadza na rynek buty, który są stworzone z plastiku bazującego na algach. Nie mniej ważne są materiały z liści ananasa i eukaliptusa, które zyskują uwagę jako wegańska alternatywa dla skóry. Mogą one być użyte przy wielu produktach, takich jak buty czy torebki.

Sina Wittig and Sina Krüger

Źródła

Źródła
1 European Parliament and the Council (2011): Textile fibre names and related labelling and marking of the fibre composition of textile products and repealing Council Directive 73/44/EEC and Directives 96/73/EC and 2008/121/EC, Online unter http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:02011R1007-20130701 [11.07.2017]
2 International Finance Corporation & World Bank Group (2007): Environmental, Health and Safety Guidelines for Tanning and Leather Finishing. Online Unter http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/de6c3d00488556f2bb14fb6a6515bb18/Final%2B-%2BTanning%2Band%2BLeather%2BFinishing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152378134 [19.07.2017]
3 SCAHAW (2001): The Welfare of Animals Kept for Fur Production. Report of the Scientific Committee on Animal Health and Animal Welfare adopted on 12-13 December 2001. Online unter http://www.furfreealliance.com/wp-content/uploads/2016/08/welfare_animals_kept_for_fur_production.pdf [11.07.2017].
4 H.T. Korhonen, P. Eskeli, J. Sepponen, and P. Toikkanen (2013): Individual and group euthanasia in farmed mink. Annals of Animal Science, 13(3): 623-63
5 Fur Europe (2016): European fur production up by 39 % since 2005. Online unter http://www.fureurope.eu/news/european-fur-production-up-by-39-since-2005/ [12.07.2017]
6 FAO & Common Fund for Commodities (2009): Proceedings of the Symposium on Natural Fibres – Rome 20. Oktober 2009. Online unter ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0709e/i0709e.pdf [10.07.2017]
7 RSPCA Australia Knowledgebase (2015): What are the animal welfare issues with shearing of sheep? Online unter http://kb.rspca.org.au/what-are-the-animal-welfare-issues-with-shearing-of-sheep_603.html [28.06.2017]
8 RSPCA Australia Knowledgebase (2016): What is mulesing and what are the alternatives? Online unter http://kb.rspca.org.au/what-is-mulesing-and-what-are-the-alternatives_113.html [28.06.2017]
9 McGregor, B. (2001): Avoiding weather induced deaths of goats. Goat notes B19: Avoiding weather induced deaths of goats, pp. 76-77.
10 Gardetti, M. A. & S. S. Muthu (2015): Handbook of Sustainable Luxury Textiles and Fashion, Band 1, S. 117
11 American Down and Feather Council Certified (2017): Info for consumers. Online unter http://downandfeathercouncil.com/down-feather-byproduct.html [11.07.2017]
12 Intergroup on the Welfare and Conservation of Animals (2011): Report of the 270th Session. Online unter http://www.animalwelfareintergroup.eu/wp-content/uploads/2011/09/minutes270.pdf [17.07.2017]
13 Muthu, S. S. & M. A. Gardetti (2016): Green Fashion: Environmental Footprints and Eco-design of Products and Processes. Singapore: Springer Science+Business Media, Vol. 2, S. 113

Last updated: 11.10.2018

Wypróbuj Veggie Challenge

Top